mgr Hanna Koziej
Nowoczesne systemy dezodoryzacji na oczyszczalniach ścieków
Rozprzestrzenianie się nieprzyjemnych zapachów jest nieodłącznym elementem zdecydowanej większości oczyszczalni ścieków. Dostają się one do powietrza jako pary i gazy zawarte w ściekach, bądź odpadach powstających na oczyszczalniach, których stężenie przekroczyło granice rozpuszczalności lub substancje powstające w procesie technologicznym w reakcjach biochemicznych i wydalane są w wyniku pracy różnych urządzeń pomocniczych np. urządzenia napowietrzające, mieszające, a także z powierzchni szybko płynącej cieczy.
W procesie oczyszczania należy spodziewać się powstawania gazowych produktów zawartych w ściekach.
Procesy związane z oczyszczaniem ścieków bądź przeróbką osadów ściekowych (tlenowy i beztlenowy rozkład substancji organicznych), powodują powstawanie emisji zanieczyszczeń gazowych w tym substancji o charakterze odorotwórczym oraz emisji pyłów i zanieczyszczeń mikrobiologicznych.
Można przyjąć, że podstawowymi (wskaźnikowymi) zanieczyszczeniami w oparciu o które można określić zasięg uciążliwości obiektów oczyszczalni ścieków są: amoniak, dwutlenek węgla i siarkowodór.
Pomiary emisji wykonywane na terenach przyległych do mechaniczno-biologicznych oczyszczalni ścieków potwierdzają jednoznacznie występowanie znaczącego w stosunku do czystej atmosfery wzrostu stężeń przede wszystkim dwutlenku węgla (CO2) jak również wyraźnego wzrostu stężenia amoniaku (NH3) oraz niekiedy obecności siarkowodoru (H2S).
Badania prowadzone w krajach Unii Europejskiej wykazały obecność w zanieczyszczonym powietrzu około 460 identyfikowanych substancji, w tym ponad 100 o charakterze silnie zapachowym, m in: kwas propionowy, masłowy, walerianowy, alkohol amylowy, acetoine, biacetyl, aldehyd krotonowy, aldehyd masłowy, aceton, pirydynę, metanotiol, sulfid dimetylowy.
Emisja substancji złowonnych z terenu oczyszczalni ścieków powoduje istotne uciążliwości w okolicy jej lokalizacji. Są one często przedmiotem skarg i zażaleń okolicznych mieszkańców.
Zapobieganie uciążliwościom zapachowym jest praktycznie trudne do wykonania. Związane jest to z hermetyzacją wszelkich prac związanych z obróbką ścieków czy odpadów. Istotne w tym przypadku jest również stosowanie biofiltrów i ich ciągła konserwacja.
Zupełnie innym sposobem ograniczenia bądź eliminacji uciążliwości odorowych jest stosowanie barier antyodorowych (opartych na procesach fizyko-chemicznej neutralizacji) czy preparatów biologicznych dodawanych wprost do ścieków bądź osadów.
W przypadku barier antyodorowych idea procesu polega na mechanicznym wytwarzaniu za pomocą wysoko- lub niskociśnieniowych systemów zmgławiających - bariery antyodorowej. Stanowi ją mgła z odpowiednio zdyspergowanych wodą naturalnych środków antyodorowych. Preparaty antyodorowe (ok. 20 typów), nie zawierają związków toksycznych dla człowieka, zwierząt i roślin; nie tworzą produktów ubocznych często bardziej szkodliwych od neutralizowanych; nie wywierają negatywnego wpływu na środowisko. Bariery antyodorowe znalazły w Europie zastosowanie w setkach obiektów generujących przykre zapachy.
Preparaty biologiczne i chemiczne dodawane do ścieków lub do spryskiwania powierzchni neutralizują zapachy w wyniku fizyko-chemicznych procesów zachodzących na granicy faz i w fazach: złowonny gaz - zmgławiany roztwór wodny preparatu. Produktami tych reakcji są pozbawione zapachu, nietoksyczne produkty uboczne, często sole organiczne lub wolne związki zawierające w swojej strukturze molekułę osmogeniczną. Ogólnie można stwierdzić, że przyspieszą one chemicznie naturalną biodegradację. Preparaty typu ODOR STOP są całkowicie biodegradowalne, nietoksyczne, bezpieczne dla środowiska naturalnego i pracujących w jego otoczeniu ludzi. Znajdują zastosowanie we wszystkich sytuacjach, w których pojawiają się problemy przykrych zapachów - od instalacji przemysłowych i rolniczych do wszelkiego rodzaju publicznych przestrzeni zamkniętych (klimatyzacja powietrza). Wykorzystanie biopreparatów dezodorujących na oczyszczalniach ścieków, a w szczególności w gospodarce osadowej może być skutecznym sposobem rozwiązania problemu pojawiającego się zwłaszcza przy załadunku, przewozie, czy aplikacji osadów na grunty jak również na poszczególnych obiektach oczyszczalni ścieków.
Preparaty antyoodorowe i metody ich aplikacji dobiera się indywidualnie dla każdego miejsca.
Dla przykładu można wymienić tylko kilka specyficznych preparatów mających zastosowanie dla oczyszczalni:
ECO 606 - preparat stosowany w technice barier antyodorowych. Jest płynnym preparatem antyodorowym powodującym konwersję nieprzyjemnie pachnących i potencjalnie niebezpiecznych gazów w pozbawione zapachu, nietoksyczne, biodegradowalne produkty uboczne. Zawarta w preparacie mieszanina 30 naturalnych olejków eterycznych bierze udział w rozkładzie i redukcji szerokiego spektrum organicznych i nieorganicznych odorów, w tym również potencjalnie toksycznych gazów, które zaliczają się do najbardziej rozpowszechnionych źródeł przykrych zapachów. Preparat działa według kilku mechanizmów, takich jak transfer jonu, neutralizacja kwas/zasada, wzrost rozpuszczalności i absorpcja gazu,
Jest całkowicie biodegradowalny, nietoksyczny i bezpieczny dla środowiska naturalnego i ludzi, którzy mogą pracować w jego otoczeniu. Znajduje zastosowanie w oczyszczalniach ścieków, na poletkach osadowych, w zakładach papierniczych i przemysłu spożywczego, rafineriach i wielu innych miejscach. Może być aplikowany, na ogół w dużym rozcieńczeniu wodą, za pomocą rozmaitych systemów zmgławiających, w tym również do skruberów.
ODOR B - preparat na bazie niepatogennych mikroorganizmów wyselekcjonowanych specjalnie pod kątem ich synergicznego działania z bakteriami i związkami zapachowymi.
Znajduje szerokie zastosowanie w kontroli i tłumieniu odorów w trzech podstawowych obszarach:
Oczyszczalniach i wszelkiego typu kolektorach ścieków, miejskich i przemysłowych
W gałęziach przemysłu stosujących związki, które mogą fermentować i gnić
Na składowiskach odpadów stałych.
ODOR CIDE - preparat biologiczny, bardzo efektywnie likwiduje przyczyny powstawania przykrych zapachów (m.in. amoniak, trojetyloaminy, siarkowodór, merkaptany). Przygotowanie receptury poprzedziły wieloletnie badania wykorzystujące najnowszą wiedzę z dziedziny biotechnologii. Działa natychmiast, nie maskuje przykrych zapachów likwiduje źródła ich powstawania. Jest niepalną mieszaniną naturalnych, nietoksycznych i w 100% biodegradowalnych składników: enzymów i inaktywatorów zapachu. Mechanizm jego działania polega na przyspieszeniu biodegradacji substancji osmogenicznych. Znajduje zastosowanie w oczyszczalniach ścieków, kompostowniach, wysypiskach śmieci, systemach wentylacyjnych, kanalizacji.
ODOR FI - preparat do naturalnej hermetyzacji. Hydrofobowe własności preparatu stwarzają możliwości jego aplikacji na nie napowietrzanych, nieruchomych ściekach lub osadach, których neutralizowana powierzchnia nie ulega na ogół mieszaniu /wzburzeniu umożliwiając zachowanie homogeniczności ochronnej warstewki - „mikrofilmu” preparatu na powierzchni generującej przykre zapachy.
Mechanizmy działania preparatu polegają na: chemicznych reakcjach z lotnymi komponentami przykrych zapachów na granicy faz powietrze – woda; powstawaniu warstewki ochronnej uniemożliwiającą dyfuzję związków złowonnych, które nie zostały unieszkodliwione chemicznie; szerokie spektrum dezodoryzacji.
ODOR NS - preparat usuwający związki azotu i siarki. Złożony z pochodnych związków organicznych, które szybko reagują chemicznie z siarkowodorem, merkaptanami, amoniakiem i lotnymi aminami (czas reakcji 5 – 10 minut). Znajduje zastosowanie w neutralizacji przykrych zapachów pochodzących z odpadów przemysłu chemicznego, petrochemicznego, spożywczego itp. w szerokim zakresie pH (4,0-9,0).
ODOR R - preparat jest mieszaniną 15 olejków eterycznych, wyselekcjonowanych w celu maskowania przykrych odorów pochodzących z fermentacji beztlenowej (ścieki, osady).
Znajduje zastosowanie przede wszystkim na oczyszczalniach ścieków. Daje dobre rezultaty w cukrowniach, przy procesach działających na osad wtórny. Zalecany w miejscach, gdzie związki złowonne nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Limit poziomu siarkowodoru 6-8 ppm.
ODOR S - preparat usuwający siarkowodór i merkaptany. Jest płynnym preparatem opartym na związkach organicznych mogących bardzo szybko reagować z wodą zawierającą siarkowodór i merkaptany (nawet w bardzo niskich stężeniach 1,0 ppm).
Preparat nadaje się do fermentujących ścieków z przemysłu spożywczego i papierniczego, zwykłych ścieków przemysłu papierniczego i innych, poletek osadowych.
ODOR SOL - płynny preparat reagujący z lotnymi złowonnymi komponentami i zabezpieczający przed ich dyfuzją w powietrzu.
Usuwa przykre zapachy tworzące się na skutek składowania łatwo fermentujących odpadów stałych.
Poza chemicznym reagowaniem z komponentami odorów roztwór preparatu wytwarza cienką warstewkę na odpadach stałych dającą efekt ochronny, tzw. „filming”.
Preparat stosuje się głównie do odpadów np. transportowanych ciężarówkami na składowiska (problem odorów podczas transportu).
ODOR SU - jest preparatem zawierającym związki nieorganiczne bardzo reaktywne w stosunku do siarkowodoru i siarczków. Stąd preparat znajduje zastosowanie wszędzie, gdzie mogą występować problemy związane z obecnością tych substancji np.: fermentujących ściekach przemysłu spożywczego, ściekach komunalnych i przemysłu chemicznego, osadnikach wstępnych i wtórnych. Bardzo dobre efekty zaobserwowano podczas aplikacji do osadnika wstępnego lub bezpośrednio przed prasami odwadniającymi (po flokulantach) oraz w miejscach składowania osadu (zawsze po procesach beztlenowych). Preparat bardzo szybko (po ok. 5 minutach), reaguje z siarkowodorem i siarczkami tworząc stabilny chemicznie kompleks; jest efektywny w szerokim zakresie pH (około 5,0-8,0);
Zastosowanie barier antyodorowych związane jest z wykonaniem instalacji zamgławiającej. Składają się one najczęściej z: jednostki sterującej procesem wytwarzania ściśle określonego i zdyspergowanego roztworu preparatu neutralizującego odory i odpowiednio dobranych i ustawionych dysz zmgławiających. Montaż takiej instalacji nie wymaga stosowania zezwoleń budowlanych, może być stosowana zarówno w otwartych jak i zamkniętych pomieszczeniach. Instalacje mogą być uruchamiane w zależności od potrzeb, oraz łatwo przenoszone w wybrane miejsca.
Zastosowanie preparatów antyodorowych jako dodatków do ścieków lub odpadów (osadów) nie wymaga stosowania specjalistycznego wyposażenia.
Korzyści stosowania preparatów antyodorowych zarówno jako dodatków czy w formie bariery to przede wszystkim:
Natychmiastowa eliminacja lub znaczne zmniejszenie uciążliwości odorowej,
Ograniczenie zasięgu emisji mikro zanieczyszczeń i alergenów.
Dystrybucją opisywanych preparatów, jak również wykonawstwem układów zamgławiających, serwisem i doradztwem w zakresie systemów antyodorowych zajmuje się firma bioArcus z Warszawy.